Tekst do zadań od 1. do 6.
Słowa kierowane przez jednego człowieka do drugiego mają ogromną moc.
Mogą wzbudzić wzajemną życzliwość, sympatię, zaufanie i szacunek. Mogą też.
niestety, obrażać, skłócać i siać nienawiść. Dlatego bardzo ważna jest kultura słowa,
czyli takie oddziaływanie językowe, w którym nadawca wypowiedzi liczy się
z odbiorcą i go szanuje.
Jak cię słyszą, tak cię piszą! To znaczy, że odbiorcy twojej wypowiedzi
oceniają cię nie tylko za jej treść, lecz także za sposób jej wygłoszenia. Nawet mądra
i poprawna gramatycznie wypowiedź może okazać się niezrozumiała dla słuchacza,
jeżeli zostanie wymamrotana jednostajnym i zbyt cichym głosem.
Prawie każdy z nas ma więcej okazji do mówienia niż do pisania.
Argumentowanie, opowiadanie, opis, sprawozdanie są przecież składnikami
codziennych rozmów. Na co dzień także używamy takich ustnych gatunków mowy,
jak polecenie, pouczenie, rozkaz, prośba, przeprosiny.
Wielka aktorka. Helena Modrzejewska, gdy była w Stanach Zjednoczonych,
została zaproszona na przyjęcie wydane na jej cześć. Wśród gości nikt nie znał
języka polskiego, ale wszyscy byli ciekawi jego brzmienia, prosili więc artystkę
o recytację w jej ojczystym języku. Zgodziła się. Zapanowała zupełna cisza. Po chwili
rozległ się jej piękny, głęboki głos. Był to głos pełen różnych uczuć: radości, smutku,
rozpaczy. Mimo że nie rozumieli słów, wszyscy byli wzruszeni, a panie ukradkiem
ocierały łzy. Po recytacji, po gorących oklaskach pytano Modrzejewską o tytuł
recytowanego utworu. Odpowiedziała z przekornym uśmiechem: ..Recytowałam
polski alfabet”.
Ta anegdota zawiera wiele prawdy. Rzeczywiście, dzięki tonowi i barwie głosu
można w pewnym stopniu porozumieć się nawet z cudzoziemcem w sytuacji,
gdy rozmówcy nie znają nawzajem swoich języków. Obaj bowiem na przykład
zrozumieją pytanie i zgodę na coś. odczuwają w głosie życzliwość lub obojętność.
Jeśli ton i barwa głosu mają tak duże znaczenie w rozumieniu obcego języka,
to jakże mocnym środkiem wyrazu są w języku ojczystym!
[287 słów]
Na podstawie: Maria Nagajowa, Sztuka dobrego pisania i mówienia, Warszawa 2003
Każde zadanie po 1 punkcie.
1. Które zdanie wyraża główną myśl całego tekstu?
A. Wypowiedź powinna być mądra i poprawna gramatycznie.
B. Piękne brzmienie języka polskiego wzrusza cudzoziemców.
C. Anegdoty o sławnych ludziach zawierają często wiele prawdy.
D. Siła oddziaływania słów zależy od sposobu ich wypowiadania.
2. W którym zdaniu autorka zwraca się wprost do czytelnika?
A. Ta anegdota zawiera wiele prawdy.
B. Rozległ się jej piękny, głęboki glos.
C. Odbiorcy twojej wypowiedzi oceniają cię nie tylko za jej treść.
D. Nadawca wypowiedzi liczy się z odbiorcą i go szanuje.
3. W tekście wyjaśniono, że kultura słowa to
A. właściwe zachowanie w oficjalnych sytuacjach.
B. mówienie z poszanowaniem słuchacza.
C. znajomość reguł gramatycznych.
D. sztuka gry aktorskiej.
4. Polecenie, pouczenie, rozkaz wymieniono w tekście jako przykłady wypowiedzi
A. niepoprawnych. B. poprawnych. C. pisemnych. D. ustnych.
5. Anegdota o występie Heleny Modrzejewskiej została przytoczona, aby dowieść, że
A. znajomość języków ułatwia porozumiewanie się.
B. wszyscy aktorzy powinni znać obce języki.
C. brzmienie głosu silnie oddziałuje na słuchacza.
D. polski alfabet zawsze pięknie brzmi.
6. Cechy tego tekstu wskazują na to. że jest on fragmentem
A. powieści historycznej.
B. książki popularnonaukowej.
C. przewodnika geograficznego.
D. słownika poprawnościowego.
Tekst do zadań od 7. do 10.
Józef Ratajczak
Słowa ze słownika (fragmenty)
Uciekły słowa
ze słownika.
Wszędzie je teraz
spotykam.
Słowo „krzesło” stoi przy stole. Ma cztery nogi.
Słowo „pociąg” wjechało na stację. Gotowe do drogi.
Słowo „kwiat” znowu kwitnie i więdnie na nowo.
Do słowa „niebo” leci „ptak” – inne. skrzydlate słowo.
Wracają zmęczone słowa
do słownika.
Układam je ciasno na stronie
i książkę do snu zamykam.
Leżą więc cicho
w bardzo grubym tomie
słowa dawne, dziwne, znane bardzo dobrze
i nieznajome.
Mają skrzydła, nogi, płatki, korony
albo koła
i ruszają ze swoich miejsc na wszystkie strony,
gdy tylko je ktoś zawoła.
Józef Ratajczak, Pierwsze wiersze, Poznań 1983.
7. W których zwrotkach ujawnia się podmiot mówiący w wierszu?
A. Pierwszej i drugiej.
B. Pierwszej i trzeciej.
C. Drugiej i ostatniej.
D. Trzeciej i ostatniej.
8. To. co dzieje się ze słowami, które uciekły ze słownika, zależy od ich
A. pierwszej litery.
B. pisowni.
C. brzmienia.
D. znaczenia.
9. Któremu wyrażeniu epitet nadał znaczenie przenośne?
A. skrzydlate słowo
B. na wszystkie strony
C. dawne słowa
D. ze swoich miejsc
10. Wskaż określenia o przeciwstawnym znaczeniu.
A. dawne i dziwne
B. dziwne i nieznajome
C. znane i dawne
D. nieznajome i znane